30 december - Afl. 15: Oorlogssporen en vestingstad

Wat gaan we zien?

Maastricht, vestingstad

Vandaag blijven we in Maastricht en omgeving. Maastricht is een van de oudste vestingsteden van Nederland. Maar ook op het gebied van natuur heeft Maastricht veel te bieden. 

Maastricht is eeuwenlang een strategisch zeer belangrijke vestingstad geweest. Dat had te maken met zijn economische belang en de ligging aan de Maas in het grensgebied van de Zuidelijke (Spaanse) Nederlanden en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden én daarnaast dichtbij het Heilige Roomse Rijk en het Prinsbisdom Luik. Hierdoor kreeg Maastricht als vesting een bovenregionaal belang en speelde een rol als schaakstuk voor de grote Europese mogendheden van die tijd, zoals Frankrijk.

Van belang hierbij is dat niet alleen de stad zelf, maar ook het omringende landschap van belang was voor de strategische waarde van Maastricht. Dat laten we in deze aflevering zien.

"Nadat de vesting vanaf 1867 werd ontmanteld, omdat door veranderende oorlogs- en defensietechnieken vestingen hun militaire belang hadden verloren, bleef de omgeving van Maastricht vanwege zijn bijzondere landschappelijke kenmerken én vanwege zijn functie als grensgebied strategisch van belang. Zie bijv. het NAVO-hoofdkwartier in de onderaardse mergelgroeven van de Cannerberg." - Maurice Paulissen, landschapshistoricus.

Voor kasteel Neercane staat een grenspaal. Landschapshistoricus Maurice Paulissen vertelt over de Belgische opstand van 1830, waarin Maastricht een belangrijke rol speelde. Zowel de Belgen als de Nederlanders wilden controle over Maastricht. De Nederlanders zijn er onder bevelhebber Dibbits in geslaagd Maastricht te behouden. Kasteel Neercanne is het enige uit mergel opgetrokken terrassenkasteel in ons land. En achter het kasteel ligt op de helling het Cannerbos. Fraaie bezittingen van Stichting het Limburgs Landschap. Met archeoloog Rob Paulussen zijn we op het oudste punt van Maastricht, het Onze Lieve Vrouweplein. Rond het jaar 0 is daar de bewoning al begonnen. In de 4e eeuw na Christus is daar een Romeins fort aangelegd. Het meeste ligt onder de grond maar bij de Onze Lieve Vrouwe basiliek zien we hoekstenen die afkomstig zijn van het oude fort. Met archeoloog Rob lopen we naar de Maas en zien we de Servaasbrug. Rob legt uit dat de Servaasbrug niet de oudste brug is maar de voorloper van de Middeleeuwse brug. De Servaasbrug dateert uit de 13e eeuw. Aan de Oostkant van de Maas ligt de grootste grindplas van Zuid-Limburg: De Pietersplas, met een oppervlakte van zo’n 141 ha.

Stadsmuur van Maastricht.

Fort St Pieter

Landschapshistoricus Maurice gaat met Edmond naar Fort St Pieter. Aanleiding tot de bouw van het fort was in 1673 de belegering door de zonnekoning. Die bestookte vanaf de St Pietersberg de stad Maastricht. Om te voorkomen dat het nog eens gebeurde werd in 1702 opdracht gegeven om een fort te bouwen. In het Limburgs museum laat conservator Benoit Mater ons schilderijen zien die gemaakt zijn over de belegering van Maastricht.

Frederik Hendrik bij overgave van Maastricht, 1632. Geschilderd door Pieter Wouwerman (1623-1682). Olieverf op doek

De Sint Pietersberg heeft veel te bieden, ook op het gebied van flora. Natuurmonumenten zorgt hier met een goed beheer voor kalkgraslanden en zo zien we de bloemenrijkdom die daar thuishoort. Landschapshistoricus Maurice vertelt dat het landschap rondom Maastricht ook voor de verdediging van cruciaal belang is geweest. Het jaar 1579 is heel belangrijk geweest voor de stad Maastricht en voor de geschiedenis van Limburg. De Hoge en Lage Fronten zijn een deel van de vestingwerken van Maastricht. In ons land komt van nature de muurhagedis alleen voor op deze vestingwerken. In 2012 is door defensie de Navo-bunker in de Cannerberg overgedragen aan Stichting het Limburgs Landschap. 

Verder lezen over vestingstad Maastricht?

  • Limburg. Een Geschiedenis, 2015
Verder lezen over kasteel Neercanne en het Milleniumbos te  Maastricht?

https://www.limburgs-landschap.nl/gebieden/kasteel-neercanne-millenniumbos

En vergeet onze landschapsexcursie niet op 5 januari!
Voor inschrijving en meer info over deze landschapsexcursie, klik hier >>