28 oktober - Afl. 6: Zand en veen

Locaties die in deze aflevering te zien zijn:

• Eijnderhoof 
• Zandeiland Weert 
• Kanaal Wessem 
• Wilbertsput 
• Pingoruine 
• Boshoverheide 
• Grenskerkmonument Weerterbos 
• Grashut 

Wat gaan we in deze aflevering zien? 

Bij Nederweert komen de Zuid-Willemsvaart en het kanaal van Wessem naar Nederweert bij elkaar. Ten zuid-oosten van Nederweert-Eind was en is Stichting het Limburgs Landschap zeer actief bij het herstellen van een aantal fraaie Peelvennen. 

Een paar jaar geleden vonden uitvoerige herstelwerkzaamheden plaats bij het Peelven de Banen. Het ven kreeg weer zijn oorspronkelijke grootte en de voedselrijke bovenlaag werd afgegraven. Hier werden belangrijke archeologische vondsten gedaan uit de laatste ijstijd. In Nederweert-Eind bevindt zich het museum Eynderhoof. De prehistorische vondsten bij het Sarsven en de Banen werden ontdekt door de gebroeders Houben, amateurarcheologen. Zij bewaarden deze vondsten in een sigarenkistje. Vuurstenen werktuigen uit de pre- historie. Er is in het museum een permanente expositie getiteld: “Van stenen mes tot bronzen bijl”. 

Het Sarsven werd in 2010 grondig hersteld. De waterkwaliteit verbeterde snel nadat de toevoer van water uit het kanaal Wessem- Nederweert werd gestaakt. Een soortenrijke vegetatie keerde terug. Van de herstelde Peelvennen naar een ander Peelgebied in de omgeving van Meijel. Op de grens van Brabant en Limburg staat de Wilbersput, een interessant onderwerp voor archeoloog Rob Paulussen. 

Van het peeldorp Meijel gaan we naar het Weerterbos. Ruim 700 ha hiervan is eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. Het Weerterbos wordt doorsneden door de Oude Graaf, een gegraven beek. De Oude Graaf wordt o.a. gevoed door kwelwater. Het gebied bestaat uit vochtige en droge bossen, graslandpercelen en kleine heideveldjes. In het gebied ligt een pingoruïne. Landschapshistoricus Maurice Paulissen vertelt over het ontstaan van pingoruïnes en over de latere veenvorming. 

"In deze aflevering laten we zien dat het bodemtype (zand of veen) heel bepalend is geweest voor de bewonings- en ontginningsgeschiedenis van het gebied rond Weert en Nederweert.

De zandgronden bevatten de oudste bewoningskernen en landbouwgronden.
De natte veengronden werden pas relatief laat ontgonnen. Zij golden lang als onland, dat bijvoorbeeld werd dichtgegooid bij kanalenaanleg. Veel natuurwaarden zijn daarbij verloren gegaan. Sinds de laatste decennia proberen natuurbeheerders dergelijke natte en venige gronden weer te herstellen" - Maurice Paulissen

Een beschermd monument in het Weerterbos is de grenskerk. In 1648 werd de Vrede van Münster getekend, die het huidige Nederland verdeelde in een protestants en een katholiek deel. De grens van beide gebieden lag ten westen van het Weerterbos. Het monument op de grens van Brabant en Limburg herinnert aan die tijd. Vervolgens gaan we naar de Boshoverheide, een van de grootste urnenvelden uit ons land. In het Limburgs museum in Venlo laat conservator Benoît Mater ons verschillende urnen zien die er gevonden zijn.

Voor de landschapsexcursie die bij deze aflevering hoort, klik hier >>