Lezing “Historische ontwikkeling onderzoek Bandkeramiek rondom Graetheide plateau” door Paul Mennens
Op donderdag 26 oktober organiseert LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek een lezing over de historische ontwikkeling van onderzoek naar Bandkeramiek rondom Graetheide plateau, door Paul Mennens.
De lezing
Ongeveer 6.500 v.Chr. woonden in het Midden-Oosten boeren die o.a. granen teelden en een veestapel hadden. Door een klimaatverandering of natuurramp (overstroming) werd de bevolking gedwongen om elders te gaan ‘boeren’. Een groep trok richting westen en volgde de vruchtbare lössgronden tot in Zuid-Limburg. Het aardewerk van deze groep was vaak versierd met een lijnen- en/of bogenmotief. Al snel kregen zij een naam, Bandkeramiek.
Omstreeks 5.250 v.Chr. kwamen de Bandkeramiekers aan in Zuid-Limburg. Het gebied was nog volledig ongerept met uitgestrekte oerbossen. Door die bossen trokken jagers-verzamelaars, maar zij lieten weinig sporen achter en misschien werden ze door de nieuwe bewoners gedwongen om elders op jacht te gaan.
De Bandkeramiekers woonden 300 jaar in Zuid-Limburg en waren plots verdwenen. In die drie eeuwen woonden zij in twee gebieden, bij Maastricht en nabij het Graetheideplateau.
Met de komst van de Bandkeramiekers veranderde veel. Zij waren de eerste boeren in ons land. Ze kapten stukken bos weg om er akkers aan te leggen en hun huizen te bouwen. De vegetatie veranderde, doordat het vee in de bossen ‘graasde’ en genoot van de planten en jonge struiken.
De eerste nederzetting werd in 1925 te Caberg bij Maastricht gevonden. Vader en zoon Beckers uit Beek raakten gefascineerd door deze bevolkingsgroep uit de Steentijd. Zij beschreven hun vondsten in het boek ’Voorgeschiedenis van Zuid-Limburg’.
Tijdens de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog werden veel Bandkeramische dorpen ontdekt in Elsloo en Stein. Professor Modderman verrichtte tientallen opgravingen en hij was een specialist op het terrein van de Bandkeramische cultuur.
Later (1990-2023) volgden grootschalige opgravingen in Geleen, Sittard en Beek. De namen van Ivo van Wijk en Luc Amkreutz duiken dan vaak op.
De afgelopen eeuw is veel veranderd in verband met de bescherming en onderzoek van het archeologisch erfgoed. Het Verdrag van Valetta was een mijlpaal. Het doel van dit verdrag uit 1992 is het beschermen en behouden van archeologisch erfgoed als bron van het Europese gemeenschappelijke geheugen. Het uitgangspunt is ‘eenvoudig’: voordat er ruimtelijke plannen worden uitgevoerd, moet eerst een archeologisch onderzoek plaatsvinden of er archeologische resten in de ondergrond aanwezig zijn.
Archeologie was in het begin van de twintigste eeuw vaak een hobby van enkele notabelen, artsen, notarissen en geestelijken. De vondsten (potten, bijlen, sieraden, enz.) werden in de salon tentoongesteld als collega’s op bezoek kwamen. Dit veranderde met de komst van de ‘Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek’ (ROB) in 1947, thans ondergebracht bij de ‘Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed’.
In de beginjaren van het archeologisch onderzoek was vooral het aantal voorwerpen maatgevend voor een succesvolle opgraving. Grondsporen geven echter meer geheimen vrij over het doen en laten van onze voorouders. Door de technologische ontwikkelingen in de laatste 50 jaar komen we steeds meer te weten over bijvoorbeeld de bewoners uit de Steentijd of de Romeinse periode.
Tijdens de presentatie maken de aanwezigen in het eerste deel kennis met de Bandkeramiekers. In het tweede deel wordt uitgebreid ingegaan op de laatste ontwikkelingen i.v.m. het onderzoek van de Bandkeramische cultuur.
De Spreker
Paul Mennens (1949), studeerde aan de Pedagogische Academie in Sittard. Hij was leraar aan basisscholen in Beek en Sittard. Daarnaast was hij 28 jaar raadslid in Beek, waarvan acht jaar wethouder van o.a. Kunst en Cultuur.
Vanaf 1967 bekleedde hij diverse bestuursfuncties op cultuur, kunst, archeologie, sport en historisch terrein. Hij was medeoprichter van de Werkgroep Archeologie Beek. Tijdens opgravingen in de gemeente Beek werkte deze groep samen met o.a. prof. Pieter Modderman, prof. Corrie Bakels, Marjolein de Groot, Piet van de Velde en Ivo van Wijk.
Publicaties van Paul Mennens behandelen onderwerpen uit de regionale historie en archeologie. Zijn artikelen verschenen in het tijdschrift Becha, in de boekenserie ‘Wat Baek ós bud’ en in het Historisch Jaarboek van Zwentibold.
Graag vooraf aanmelden bij de secretaris uitsluitend via e-mail: helmi.vanbergen@home.nl
De volledige uitnodiging kunt u hier vinden.
Vorige activiteit | Volgende activiteit