Lezing 'Hulp aan Joodse onderduikers in Limburg: een gouden bladzijde met zwarte vlekken' door Herman van Rens

20 januari 2020

19:30 - 21:30 uur

Venrays Museum (Monseigneur Goumansplein 1, 5801 CZ Venray)

Entree: Leden LGOG: gratis / Niet-leden: € 5,-

Op maandag 20 januari 2020 zal Herman van Rens, schrijver van het boek Vervolgd in Limburg. Joden en Sinti in Nederlands-Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, een lezing verzorgen met als titel Hulp aan Joodse onderduikers in Limburg: een gouden bladzijde met zwarte vlekken.

Het grote verhaal van de Holocaust, de fabrieksmatige vernietiging van de Joden en Sinti in de jaren van het Derde Rijk, is bekend. Ook in Limburg werden Joden en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog opgepakt en gedeporteerd naar Duitse concentratiekampen. De helft van de circa 1500 Limburgse Joden kon echter nog net op tijd in Limburg onderduiken evenals een paar duizend Joodse onderduikers van elders. Zo ontstond de paradoxale situatie dat er aan het eind van de oorlog in Limburg meer Joden waren dan daarvoor.

De beslissing om onder te duiken was moeilijk. Er waren voor Joden veel redenen om niet onder te duiken: angst, gebrek aan relaties en gebrek aan geld. Maar er was vooral een gebrek aan kennis over wat hun lot zou kunnen zijn als zij zich zouden aanmelden voor vertrek ‘naar het Oosten’, of wat er zou gebeuren als zij ‘ongehoorzaam’ waren aan de criminele overheid door onder te duiken. Joden moesten een risicoanalyse maken op basis van een zeer gebrekkige feitelijke kennis. Het was ook moeilijk om de rol van gastgezin te hebben. Deze gezinnen stonden voor hetzelfde probleem en moesten ook een ‘onmogelijke’ risicoanalyse maken.

Er zijn grote verschillen tussen gemeenten wat betreft het aantal overlevende Joden en Joden die een onderduikadres vonden. In Limburg waren hier en daar kleine gemeenschappen, bijvoorbeeld gereformeerde groepen in de mijnstreek gemeenschappen en de katholieken in de Maasdorpen en Sevenum, die méér dan anderen gericht waren op hulp aan Joden. Uit die verschillen valt veel te leren over het gedrag van gewone mensen. In deze lezing zal Herman van Rens kort ingaan op de situatie in Venray en omstreken.

De bereidheid om ernstig bedreigde mensen te helpen was voor een belangrijk deel aangeleerd gedrag, en in hoge mate de verdienste van enkele ‘morele leiders’ binnen de groep, zoals geestelijken, journalisten en onderwijzers. Deze konden mensen in hun omgeving overtuigen dat het helpen van Joden in de extreme tijdsomstandigheden hun eerste plicht was. Door hun toedoen kon een collectieve moraal groeien, gericht op hulp.

Meer informatie -->