75 jaar bevrijding en democratie: een terugblik

In september 1944 begon vanuit het zuiden de bevrijding van Limburg. Door een aantal militaire tegenslagen duurde het ruim zeven maanden voordat onze provincie helemaal bevrijd was.

In het najaar van 2018 besloot het LGOG een subsidie aan te vragen bij de Provincie Limburg voor een project rond “75 Jaar Bevrijding en Democratie”.

Een interview project door scholieren vanuit beide kanten van de Nederlands-Duitse grens was één van de onderdelen van dit LGOG-project. Aan de Kringen Parkstad en Venlo werd gevraagd om dit project als het ware vanuit Zuid en Noord aan te pakken, zodat een provincie-breed beeld zou ontstaan. Daarvoor werden het Bernardinuscollege in Heerlen, het Anne Frank Gymnasium in Aken, het Valuascollege in Venlo, het Lise-Meitner-Gymnasium in Geldern en enkele individuele scholieren uit Peel en Maas benaderd.

In de kring Parkstad werd het project begin juli 2019 opgestart met een driedaagse scholierenconferentie in Maastricht. In Venlo en Geldern werd de voorbereiding verzorgd op de respectievelijke scholen.

Het project leverde in totaal bijna honderd interviews op met een schat aan waardevolle gegevens. Een selectie hiervan is gepubliceerd in de bundel Verhalen langs de grens. Alle interviews publiceren zou een onleesbaar dik boek opleveren met veel overlappingen. Daarnaast is de kwaliteit van de opgeschreven verhalen nogal uiteenlopend. Van een leerling van 14 kan men niet hetzelfde verwachten als van een eindexamenkandidaat van 18. Wij hebben dus een selectie gemaakt, waarbij een aantal verhalen integraal opgenomen zijn. Uit veel andere verhalen zijn citaten gehaald. Het zij ons vergeven dat wij de leerlingen bij tijd en wijle een handje geholpen hebben bij de leesbaarheid van hun verhalen. Maar het authentieke karakter van de weergave hebben wij zoveel mogelijk gehandhaafd, soms compleet met het onbeholpene en de spontaniteit van jonge mensen.

De bundel 'Verhalen langs de grens'.

Deze bundel is op 26 november 2020 gepresenteerd op het Bernardinuscollege. Het eerste exemplaar werd in ontvangst genomen door dhr. Ger Koopmans. In Peel en Maas en Venlo zijn vervolgens bijeenkomsten gehouden met de interviewers, waarbij zij een exemplaar van de bundel in ontvangst mochten nemen. Helaas was het door de coronamaatregelen niet mogelijk ook de geïnterviewden hiervoor uit te nodigen. Alle geïnterviewden hebben een exemplaar ontvangen, evenals de scholen, de bibliotheken, de gemeentearchieven, heemkundeverenigingen én LGOG leden in de deelnemende kringen.

De presentatie in het Bernardinuscollege.

Het materiaal dat niet gepubliceerd is in de bundel, is via andere kanalen te bekijken, zoals op de website www.oorlogsverhalenvenloeo.nl. De Limburger besteedde op 27 november 2020 uitgebreid aandacht aan het interview project.

Het tweede onderdeel van het project bestond uit een “tentoonstelling” van fotopanelen in de openbare ruimte: Oorlogs-/bevrijdingsfoto’s afgedrukt op canvas in het formaat 100 bij 70 cm, (zoveel mogelijk) geplaatst op de plek waar de fotograaf toen stond. Je ziet in één oogopslag de situatie van toen én de huidige situatie. Zo kun je je veel beter inleven in de impact, die het oorlogsgebeuren op de mensen toen gehad moet hebben. En dat maakt het huidige oorlogsgebeuren ook meer invoelbaar. De beelden spraken dus voor zichzelf, maar degenen die meer wilden weten konden een app downloaden met daarin achtergrondinformatie, extra beelden én film- en geluidsfragmenten.

In totaal zijn er 41 panelen geplaatst, verdeeld over diverse plekken in de gemeenten Venlo. Het eerste paneel werd in Blerick geplaatst en onthuld op 3 december 2019 door de burgemeester van Venlo tijdens de herdenking van de bevrijding van Blerick. De Blerickse krant besteedde op 6 december uitgebreid aandacht aan de fototentoonstelling. In een folder van Stichting Ons Fort werden alle activiteiten in het kader van 75 jaar bevrijding in Blerick samengebracht. De panelen in Venlo en Arcen werden begin maart geplaatst. In het kader van de bevrijdingsactiviteiten in Arcen, georganiseerd door Stichting Heemkunde Arcen, namen honderden mensen deel aan een tocht langs de panelen. Groot voordeel van deze opzet was, zeker in de coronaperiode, dat de activiteit in de buitenlucht was, individueel bezocht kon worden én er geen openings- en sluitingstijden waren.

Het project was ook bedoeld om schooljeugd op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met deze periode en deze periode ook te gebruiken als basis voor discussies over vrede, veiligheid en democratie. Diverse scholen hebben gebruik gemaakt van het lespakket van Stichting Ons Fort met daarin een rondgang langs de panelen.

Op omroep Venlo heeft gedurende de maanden augustus en september een commercial gedraaid, waarin een opa met zijn kleindochter stil stonden bij deze fototentoonstelling. De website www.venlovanbinnen.nl besteedde in mei uitgebreide aandacht aan de fototentoonstelling.

Alle informatie behorend bij de panelen, aangevuld met een korte samenvatting van de regionale oorlogsgeschiedenis in Noord Limburg, enkele andere oorlogsverhalen én de volledige interviews uit Noord-Limburg zijn terug te vinden op de website www.oorlogsverhalenvenloeo.nl. In de begeleidende brief bij de bundel Verhalen langs de grens die de scholen ontvangen, wordt nog eens extra aandacht voor de website gevraagd. Op deze plek is snel concrete informatie over de 2^e WO in de regio vinden.

Door Gerard Driessen (kring Venlo) en Martin van der Weerden (kring Parkstad)