Lezing 'Gevangen in de mijn?' door Annet Schoot Uiterkamp
LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek nodigt u van harte uit voor de lezing 'Gevangen in de mijn? Tewerkstelling van politieke gevangenen in Nederlandse steenkolenmijnen, 1945-1958' door Annet Schoot Uiterkamp op donderdag 27 maart.
Het is vrij onbekend dat na de Tweede Wereldoorlog duizenden politieke delinquenten gewerkt hebben in de mijnen. Hoe was dat mogelijk? Het ging daarbij om gevangen genomen ‘foute’ Nederlanders, collaborateurs die mogelijk hadden samengewerkt met de Duitsers of alleen maar lid waren geweest van de NSB. Zij waren direct na de bevrijding van Zuid-Limburg in het najaar van 1944 gearresteerd en opgesloten. Werden de gevangenen gedwongen om de mijnen in te gaan, kregen ze misschien daardoor minder straf en wat was de reactie van de vrije mijnwerkers?
Vanaf de bevrijding doemden twee grote problemen op. Enerzijds moesten grote aantallen politieke gevangenen worden bewaakt en berecht. Anderzijds moest het land worden opgebouwd, terwijl er een tekort was aan alles, ook aan kolen. Het zuiden van Nederland was bij de oplossing van deze problemen een soort proeftuin. Het was immers een half jaar eerder bevrijd dan de rest van het land.
En in die proeftuin kon men gemakkelijker zijn gang gaan dan na mei 1945. In Limburg werd het probleem van gevangengenomen collaborateurs al heel snel gekoppeld aan het oplossen van het tekort aan personeel voor de kolenproductie. In augustus 1945 gingen de eerste gevangen ondergronds aan het werk in de mijn Willem-Sophia in Spekholzerheide. Na het geslaagde experiment volgden vanaf juni 1946 alle mijnen, ook Staatsmijn Maurits in Geleen. De tewerkstelling duurde tot medio 1958, toen nog slechts in één mijn.
In de lezing zal ook aandacht worden besteed aan de verschillende soorten kampen, waar lagen ze (o.a. in de buurt van Sittard), hoe was de behandeling in de kampen, wat deden de gevangenen in hun eigen tijd, en hoe lang verbleven ze er. De Limburgse mijnkampen werden daarbij een voorbeeld voor het gevangeniswezen in de rest van Nederland.
Over de spreker
Annet Schoot Uiterkamp studeerde sociale en economische geschiedenis aan de Katholieke Universiteit in Nijmegen en volgde de opleiding tot wetenschappelijk bibliothecaris aan de Universiteit van Amsterdam. Zij was van 1990 tot 2015 werkzaam als bibliothecaris in Maastricht, eerst bij de Opleiding Tolk-Vertaler, later bij de Jan van Eyck Academie. Na haar pensionering begon ze aan het onderzoek, dat leidde tot haar promotie aan de Universiteit van Maastricht in oktober 2022.
In mei 2024 is de handelseditie Kolen en kampen. Tewerkstelling van politieke delinquenten in Nederlandse steenkolenmijnen, 1945-1958 verschenen als deel 86 in de reeks Maaslandse Monografieën. Het boek is te bestellen via https://www.shclimburg.nl/webshop of op 27 maart te koop voor € 24,95 (contante betaling).
U kunt zich aanmelden via deze link.
De volledige uitnodiging kunt u hier vinden.
Vorige activiteit | Volgende activiteit