Lezing door Joris Roosen: Zondebokken, kwakzalvers en verzet: Complottheorieën tijdens pandemieën

12 januari 2026

19:30 uur

Het Witte Kerkje, Voorstad St Jacob Roermond

Entree: leden gratis; niet-leden €5,-

U bent van harte uitgenodigd voor de door het LGOG Kringbestuur in samenwerking met de Stichting Rura georganiseerde lezing met als titel “Zondebokken, kwakzalvers en verzet: complottheorieën tijdens pandemieën”, op maandag 12 januari.

De lezing
Pandemieën brengen niet alleen ziekte en sterfte met zich mee, maar ook maatschappelijke onrust – én een opvallend hardnekkig fenomeen: complottheorieën. Tijdens de coronapandemie verspreidden zich in razend tempo theorieën over de vermeende gevaren van vaccins, mondkapjes en 5G-straling. Via het Internet en Sociale Media werden we overspoeld door misinformatie, de WHO sprak zelf van een zogenaamde 'infodemic'. In deze lezing laat historicus Joris Roosen zien dat dergelijke misinformatie allesbehalve nieuw zijn.

Op basis van zijn recent verschenen artikel in het Tijdschrift voor Geschiedenis (2024), geschreven samen met Timo Greve, werpt Roosen een historisch licht op het ontstaan en de verspreiding van complottheorieën tijdens pandemieën. Van de pest en de Spaanse griep tot cholera en covid-19: telkens keren dezelfde patronen terug. Eerst is er de zoektocht naar een zondebok – van joden en sodomieten in de middeleeuwen tot Aziatische minderheden tijdens corona. Daarna volgen alternatieve geneeswijzen, variërend van geplukte kippen tot orthomoleculaire therapieën. En tot slot het wantrouwen en verzet tegen overheidsmaatregelen zoals vaccinatie.

Roosen laat zien hoe complottheorieën mensen helpen om vat te krijgen op angst en onzekerheid – en hoe de rol van de overheid, sociale media en stigmatisering dit proces versterken. Zijn lezing nodigt uit tot reflectie op de manier waarop we vandaag de dag met pandemieën omgaan én hoe we ons kunnen voorbereiden op de volgende.

De spreker
Dr. Joris Roosen is Hoofd Onderzoek en adjunct-directeur bij Tracé – Limburgs Samenlevingsarchief. Daarnaast is hij als assistent professor verbonden aan Maastricht University. Zijn onderzoek richt zich op de sociale geschiedenis van Limburg en naburige regio's.

Gelet op de belangstelling voor onze lezingen dient u zich tijdig voorafgaand aan te melden via dit aanmeldformulier.

De volledige uitnodiging kunt u hier vinden.